Neşeli Bilgi Köşesi Yazılar

Osmanlıca Dayanıklı Ne Demek? Dil, zaman içinde toplumların değerlerini, kültürlerini ve düşünce yapılarını yansıtan en güçlü araçlardan biridir. Osmanlıca da, Osmanlı İmparatorluğu’nun resmi dili olarak bu derin kültürel ve tarihi bağları taşır. Bu yazıda, dilimizin geçmişinde önemli bir yere sahip olan “dayanıklı” kelimesinin Osmanlıca anlamına ve kullanımına odaklanacağız. Bilimsel bir merakla, Osmanlıca’daki bu kelimenin ne anlama geldiğini keşfedeceğiz ve bunun modern dildeki karşılıklarıyla olan ilişkisinin izini süreceğiz. Osmanlıca Dayanıklı Kelimesinin Anlamı Osmanlıca, Türkçenin tarihsel evriminde önemli bir rol oynayan, Arapça, Farsça ve Türkçe’nin birleşimiyle oluşmuş bir dildir. Osmanlıca, birçok kelimenin derin anlamlar taşıdığı, zengin bir kelime hazinesine sahipti. Peki, “dayanıklı”…

Lavuk Diye Kime Denir? Bilimsel Bir Lensle Argoya Yaklaşım Merhaba arkadaşlar! Bugün birlikte gündelik dilde sık duyduğumuz ama üzerine çok da düşünmediğimiz bir kelimeyi inceleyeceğiz: lavuk. Bu argo terim günlük konuşmada espriyle, kızgınlıkla ya da alayla karşımıza çıkıyor ama “lavuk kime denir?” sorusunun arkasında dilbilimsel kökenlerden sosyolojik tabanlara kadar pek çok ilginç veri var. Hazırsanız bilimsel merakımızla bu kelimeyi biraz açalım. Kelimenin Tanımı ve Güncel Kullanımı Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde lavuk kelimesinin iki ana anlamı yer alır: “gereksiz konuşan (kimse)” ve “önemsiz konular üzerinde fazlaca duran, hareketleri ve sözlerinde meymenet olmayan (kimse)”. ([Mynet][1]) Bu tanımlar bize, kelimenin taşıdığı olumsuz karakteri ve argoya ait yerini ilk adımda…

İzinsiz Görev Yerini Terk Etmenin Cezası Nedir? Antropolojik Bir Bakış Kültürler, insan topluluklarının tarihsel olarak geliştirdiği ritüeller, semboller, normlar ve değerler aracılığıyla şekillenir. Bir antropolog olarak, her toplumun kendi özgün yapısı içinde nasıl işlediğini merak ediyorum. Kültürler, insanın toplumsal bağlarını ve kimliklerini pekiştiren çeşitli öğelerle donatılmıştır. Bu öğeler, bazen gözle görülmeyen, bazen de çok açık bir şekilde belirgin olan kurallarla şekillenir. Toplumların, bireylerin toplumsal normlara ve kurallara nasıl uymalarını beklediği, bazen çok belirgin olur, bazen de çok ince ve katmanlı bir yapıya sahiptir. Bugün, izinsiz görev yerini terk etmenin cezasını incelerken, bu davranışın antropolojik olarak nasıl değerlendirilebileceğine dair bir bakış…

Eski Dilde Leb Ne Demek? Sevgili okurlar, bazen kelimeler, anlamlarının ötesine geçer. Bir kelime, bir duygu taşır, bir hikâye anlatır, insanın ruhuna dokunur. Bugün, eski dildeki bir kelimenin peşinden gidiyoruz: Leb. Peki, siz hiç “leb” dediklerinde ne hissettiniz? Hadi gelin, size eski bir dilin, bir kelimenin nasıl bir anlam dünyası oluşturduğuna dair küçük bir hikâye anlatayım. Hikâye, hem erkeklerin çözüm odaklı yaklaşımını hem de kadınların empatik bakış açısını barındıracak. Belki siz de bir parça kendinizi bulursunuz. — Bir zamanlar uzak bir köyde, birbirinden farklı iki insan vardı: Kemal ve Leyla. Kemal, mantıklı, stratejik ve her zaman çözüm odaklı bir insandı.…

Iskat Var mı? Ekonomik Perspektiften Bir Değerlendirme Kaynakların sınırlılığı ve seçimlerin sonuçları üzerine düşünen bir ekonomist, her kararın maliyetinin ve fırsatının farkında olmalıdır. Ekonomi, büyük ölçüde bu iki faktörün etkileşiminden doğar: sınırlı kaynaklar ve bu kaynakları nasıl tahsis ettiğimiz. Tıpkı bireylerin ya da toplumların karar alırken karşılaştıkları seçimler gibi, ekonomik sistemler de çoğunlukla bu seçimlerin sonuçlarını görmek zorundadır. Peki, “iskat” kavramı ekonomik bir perspektiften nasıl ele alınabilir? İslam fıkhındaki iskât uygulaması, borçların affedilmesi ya da yerine getirilmesi üzerine düşünürken, bu kavramın modern ekonomi dünyasındaki benzerlerini keşfetmek, çok daha geniş bir ekonomik çerçeveye işaret eder. Bugünkü yazımızda, iskâtın ekonomik anlamını, piyasa…

İrgat Nedir Muhasebe? Tarihsel Bir Yolculuk Tarih boyunca, insan topluluklarının ekonomileri, sosyal yapıları ve hatta günlük yaşam biçimleri büyük değişimlere uğramıştır. Bu dönüşümlerin en dikkat çekenlerinden biri, iş gücünün ve bununla bağlantılı olarak muhasebenin evrimidir. Bugün, iş dünyasında kritik bir yere sahip olan muhasebe kavramı, aslında uzun yıllar boyunca “irgât” olarak bilinen bir iş gücü türünden türemiştir. Ancak, bu kavramın kökenine inmeden önce, tarihsel bir bakış açısıyla geçmişin topraklarına doğru kısa bir yolculuğa çıkmamız gerekiyor. İrgat Kavramının Tarihçesi İrgat, Osmanlı İmparatorluğu’nda tarımsal üretimin temeli olan, özellikle köylüler arasında çalıştırılan işçi sınıfını tanımlamak için kullanılan bir terimdi. Bu kişiler, genellikle bir…

Ilgaz İsmi Nereden Gelir? Felsefi Bir Yaklaşım Bir ismin kökeni, tarihsel ve kültürel bağlam içinde taşıdığı anlamlar, sadece bir kimlik tanımlaması olmaktan öte, insanın dünyayı nasıl algıladığına dair önemli ipuçları sunar. Her isim, bir varlık arayışı, bir kimlik inşa etme sürecinin parçasıdır. “Ilgaz” ismi de bu derin ve çok katmanlı anlam evrenine sahip nadir isimlerden biridir. Bu yazıda, Ilgaz isminin kökeninden yola çıkarak etik, epistemoloji ve ontoloji perspektiflerinden bir bakış açısı geliştireceğiz. Ilgaz İsminin Kökeni: Bilinçaltındaki Derin Anlamlar Ilgaz, Türk kültüründe ve coğrafyasında yaygın olarak kullanılan bir isim olmasının yanı sıra, dağ adı olarak da bilinir. Ilgaz Dağı, Türkiye’nin Karadeniz…

Neden Laktozsuz Süt İçmeliyiz? – Çevrenizdeki ‘normal’ sütü sorgulamanın tam vakti Merhaba arkadaşlar, bugün sizinle süt konusu üzerinden bir dönüşüm yolculuğuna çıkmak istiyorum, çünkü süt içmek sadece bir alışkanlık değil; midemizle, kültürümüzle, hatta genetik mirasımızla olan bir bağ. O yüzden şu soruyla başlamak istiyorum: Süt içmek gerçekten herkes için “normal” mi? Ya da biz kendimizi yalnızca bir alışkanlığın hapishanesine mi kaptırıyoruz? Bu yazıda, özellikle Laktozsuz süt seçeneğini neden değerlendirmemiz gerektiğini, kökenlerini, günümüzdeki yansımalarını ve geleceğe dair potansiyel etkilerini birlikte derinlemesine inceleyeceğiz. Siz de kendi “süt hikâyenizi” düşünerek ilerleyin — neden içtiniz, hiç içemediyseniz bunun nedeni neydi, gibi. 1. Kökenlere Göz…

Etnik ve Irk Arasındaki Fark Nedir? Antropolojik Bir Perspektiften İnceleme Kültürlerin çeşitliliği, insanlık tarihinin en büyüleyici yönlerinden biridir. Antropoloji, farklı toplumları, onların tarihlerini, inançlarını ve toplumsal yapılarındaki farklılıkları anlamamıza yardımcı olan bir bilim dalıdır. İnsanları anlamanın yolu sadece biyolojik özelliklerinden değil, aynı zamanda kültürel, toplumsal ve tarihsel bağlamlarından da geçer. Bu yazıda, etnik ve ırk arasındaki farkları, kültürel ritüeller, semboller, topluluk yapıları ve kimlikler üzerinden tartışacağız. Bu iki kavram, bazen karıştırılabilir, ancak antropolojik bir bakış açısıyla ele alındığında çok farklı anlamlar taşır. Etnik ve Irk Kavramları: Temel Tanımlar Etnik ve ırk kavramları, bazen birbirinin yerine kullanılsa da, aslında çok farklı…

La Havle Vela Kuvvete İlla Billah Zikri Kaç Kere Çekilir? Toplumsal Cinsiyet ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Bakış Zikrin gücü, birçok insanın yaşamındaki manevi pratiklerin bir parçasıdır. La havle vela kuvvete illa billah, bir nevi insanın güçsüzlüğünü ve Allah’a olan teslimiyetini ifade eden çok özel bir kelimedir. Ancak bu zikrin sayısı, tarih boyunca toplumlar arasında farklı şekilde algılanmış ve uygulanmıştır. Bu yazı, zikrin sayısal yönünden daha fazlasını ele almayı, onu toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi daha geniş dinamiklerle ilişkilendirmeyi amaçlıyor. Bu konuyu hem erkeklerin analitik bakış açıları hem de kadınların empatik yaklaşımları ışığında inceleyeceğiz. La Havle Vela Kuvvete…