Tutkuyla Bir Başlangıç
Merhaba arkadaşlar, bugün sizlerle hem pratik hem de düşündürücü bir soruyla başlıyoruz: Martı motoruna (“Martı motora”) kaç kişi binebilir? Ben de şehir içi ulaşımda bu mikro‑mobilite araçlarını kullanırken hep bu soruyu kafamda taşıdım; “tek kişi miyim, yanımda biri olabilir mi?”, “güvenli midir?” gibi. Bu yazıda bu soruyu hem sıfırdan ele alacağız, hem kökeninden günümüze nasıl geldiğini inceleyeceğiz, hem de gelecekte ne tür etkiler yaratabileceğini irdeleyeceğiz. Hazırsanız, birlikte bakalım.
—
“Martı motor” kavramı nereden çıktı?
İlk olarak kısaca tanımlayalım: Martı bir paylaşım mobilite markası ve başlangıçta elektrikli scooter, e‑bisiklet gibi kısa mesafe araçlarıyla şehir içi ulaşımı kolaylaştırmayı hedefledi. ([Vikipedi][1]) Zamanla bu hizmet çeşitlendi; kısa mesafe scooter’dan biraz daha güçlü elektrikli moped veya motor tarzı araçlara doğru genişledi. Bu bağlamda “Martı motor” tabiri, scooter’dan bir seviye yukarıda – yani iki tekerlekli, kiralama uygulaması üzerinden erişilebilen, şehir içi kullanıma uygun motor benzeri araçları ima ediyor.
Buraya kadar: araç türünün gelişimi → tek kişi kullanımından potansiyel “iki kişi” taşıma durumuna kadar bir geçiş. Peki gerçek kurallar ve uygulama ne diyor?
—
Uygulamada kaç kişi binebilir?
Araştırmalar ve çeşitli kaynaklar bize ışık tutuyor:
Örneğin bir kaynakta “Martı scooter’lar tek kişilik olarak tasarlanmıştır. Scooter üzerine iki kişinin bulunması hem cihazın dengesi açısından riskli hem de kurallara aykırıdır.” ifadesi yer alıyor. ([Eleman][2])
Aynı kaynakta “Martı motosikletleri ise iki kişilik olarak tasarlanmıştır. Motosiklet üzerinde hem sürücü hem de bir yolcu için yeterli alan ve konfor sağlanmıştır.” deniyor. ([Eleman][2])
Ayrıca “Martı motor 2 kişi binilir mi?” gibi soruların altında, “Martılar tek kişiliktir. Lütfen güvenliğiniz için Martıya 2 kişi binmeyin.” gibi yorumlar görünüyor. ([Dayı Bilir][3])
Bu durumda şöyle bir çıkarım yapılabilir: eğer araç scooter ise genellikle tek kişi taşıma amacıyla; ancak eğer “motor/motosiklet/moped” sınıfında ise bir yolcu ile birlikte yani iki kişi taşıma potansiyeli olabilir.
Tabii burada “Martı motor” tabiriyle tam olarak hangi model kastedildiğine bakmak önemli: e‑moped, motor kiralama gibi seçenekler varsa yolcu taşıyabilme ihtimali artıyor.
—
Günümüzdeki yansımalar ve pratik hususlar
Bu bağlamda kullanıcı gözünden dikkat edilmesi gereken birkaç konu var:
Güvenlik: İki kişi taşıma teorik olarak mümkün olsa bile, kask, yolcu güvenliği, dengesi gibi unsurlar devreye giriyor. Kullanıcı yorumlarında “iki kişi olunca dengede sorun olabilir” gibi ifadeler var.
Yasal çerçeve: Scooter ve motor sınıflarının hangi trafik kurallarına tabi olduğu değişiyor. Kiralama şirketi de şartlar koyabilir.
Araç kapasitesi/araç tipi: “Motor/moped” sınıfı araçlar genellikle yolcu taşıma için uygun olabilir; ancak “scooter” sınıfı araçlarda üretim ve kullanım koşulları tek kişilik olabiliyor. Bu araçlar için “iki kişi binilebilir” denilse bile güvenlik riskleri artabilir.
Kullanım bedeli açısından: Araç tipinin değişmesi (scooter vs motor) ücret, kullanım şartları ve taşıma kapasitesi açısından değişiklik yaratıyor. Dolayısıyla “kaç kişi binebilir?” sorusu doğrudan “hangi araç tipi?” sorusuyla ilişkili.
—
Geleceğe yönelik potansiyel etkiler
Geleceğe bakınca, bu tür paylaşım mobilite sistemlerinde iki kişi taşıma yeteneğinin artması şu avantajları ve soruları beraber getiriyor:
Avantaj: Yolcu taşıması izin verilirse, bir sürücü + yolcu modeliyle araç daha verimli kullanılabilir; şehir içi trafikte kişi‑araç oranı daha iyi olabilir.
Çevresel ve sosyal etki: Ortak kullanım + yolcu taşıma → kişi başı karbon izi düşebilir, paylaşımlı ulaşımın etkisi artabilir.
Sorunlar: İki kişi taşıma demek, aracın tasarımına, motor gücüne, fren sistemine, denge özelliklerine daha fazla mühendislik ihtiyacı demek. Ayrıca kiralama şirketleri ve şehir yönetimleri için risk yönetimi gerektirir (kask zorunluluğu, yolcu hakları, sigorta vs).
Kullanıcı deneyimi: İki kişiyle kısa mesafe ulaşım yaparken “nerede oturacak yolcu”, “ayak koyma yeri var mı”, “hangi hızla gidilecek” gibi faktörler devreye giriyor. Bu da kullanıcı tutumlarını etkileyebilir.
Regülasyon: Yerel yönetimler (özellikle büyük şehirlerde) bu tür araçları düzenlemeye çalışıyor. Yolcu taşıyan paylaşımlı iki tekerlekli araçların yasal statüsü net değilse, uygulama yaygınlaşırken sorun olabilir.
—
Okuyucuya Merak Uyandıran Sorular
Sizce şehir içi kullanım için “tek kişi mi” yoksa “sürücü + yolcu” modeli mi daha verimli ve güvenli?
Eğer Martı türü bir motorla yolcu taşımak mümkün olsaydı, siz denemeye yönelir miydiniz? Neden ya da neden değil?
Bu tarz paylaşımlı motorların yaygınlaşması trafik yoğunluğu, park problemi ya da çevre açısından ne tür sonuçlar doğurabilir?
Sizce kiralama şirketleri iki kişi taşıma seçeneğini sunmalı mı? Sunmalıysa hangi güvenlik önlemleri şart olmalı?
—
Sonuç
Özetle: Martı motoru kullanmadan önce bilmemiz gereken en önemli bilgi: hangi araç tipiyle karşı karşıya olduğunuz. Scooter sınıfındaysa büyük olasılıkla tek kişi, motor/moped sınıfındaysa “sürücü + bir yolcu” yani iki kişi taşıma potansiyeli mevcut. Pratik kullanımdaki yorumlar ve kiralama şirketlerinin açıklamaları da bunu destekliyor. Güvenlik, denge, yasal düzenleme gibi değişkenler devrede. Gelecek için ise bu modelin paylaşımlı ulaşım içinde önemli bir yer tutması, şehir taşımacılığında yeni bir dinamik yaratması beklenebilir. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Şehir içinde Martı gibi motorların iki kişiyle kullanımı yaygınlaşmalı mı?
[1]: https://en.wikipedia.org/wiki/Mart%C4%B1_%28company%29?utm_source=chatgpt.com “Martı (company)”
[2]: https://www.eleman.net/is-rehberi/pratik-bilgiler/marti-scooter-motosiklet-kiralama-ucretleri-h3945?utm_source=chatgpt.com “Martı Scooter, Motosiklet Kiralama Ücretleri 2025 – Eleman.net”
[3]: https://www.dayibilir.com/soru/543383/marti-motor-2-kisi-binilir-mi?utm_source=chatgpt.com “Martı motor 2 kişi binilir mi? – dayibilir.com”